«O‘zbekiston bilim va raqamli yechimlarni eksport qilish strategiyasini tanladi,» — deya Jamila Xalibayeva IT Park’ning o‘sish sur’atlari haqida fikr bildirdi
IT Park Uzbekistonning global marketing bo‘yicha direktori Markaziy Osiyoning texnologiya markaziga aylanib borayotgan O‘zbekiston haqida, strategik tashabbuslar va startaplarni qo‘llab-quvvatlash to‘g‘risida so‘zlab bermoqda.
Jamila Xalibayeva, Toshkent shahridan, IT Park O‘zbekistonning global marketing bo‘yicha direktori, LinkedIn
2025-yil qanday boshlandi
Bu yil O‘zbekiston startap ekotizimi uchun ayniqsa yorqin tarzda boshlandi. Mamlakat birinchi marta bir vaqtning o‘zida ikkita xalqaro reytingga — StartupBlink va Startup Genome’ga kirdi. Ayniqsa, O‘zbekistonning Markaziy Osiyoning eng tez rivojlanayotgan startap ekotizimi sifatida Startup Genome’ga kirishi muhim ahamiyat kasb etdi. Global reytingda o‘sish sur’ati bo‘yicha ikkinchi o‘rinni egallab, birdaniga 12 pog‘onaga ko‘tarildik.
Bunday sakrash bir qator tizimli o‘zgarishlar tufayli sodir bo‘ldi. O‘tgan yil kuzida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining startap ekotizimini rivojlantirish to‘g‘risidagi qarori qabul qilindi. Asosiy qarorlar orasida davlat ishtiroki bo‘lgan xususiy kompaniyalar qoshida venchur studiyalarini tashkil etishga ruxsat berish, shuningdek, startap yechimlarini bepul sinovdan o‘tkazish imkoniyati mavjud.
Natijada, o‘tgan yili mamlakatimizda oltitaga yaqin venchur fondi faoliyat yuritgan bo‘lsa, bugungi kunda ularning soni 13 taga yetdi. Investitsiyalarning umumiy hajmi $150 million oshdi. Har oyda yangi venchur fondlari va studiyalar paydo bo‘lmoqda, startaplar esa mamlakat ichida ham, tashqarisida ham investitsiyalarni tobora faol jalb etmoqda.
Sun’iy intellektni rivojlantirish O‘zbekistondagi eng jadal rivojlanayotgan yo‘nalishlardan biridir. Biz, ayniqsa, boshqaruv va amaliy qo‘llash sohalarida sun’iy intellekt yechimlarining global o‘sish tendensiyasini kuzatmoqdamiz. Mamlakatda ushbu sohada faoliyat yuritadigan kuchli startaplar tobora ko‘payib bormoqda. Sun’iy intellekt, bulutli yechimlar va ma’lumotlar bilan ishlashni rivojlantirish uchun kuchli infratuzilma zarur. Shu sababli, biz ma’lumotlar markazlari tarmog‘ini parallel ravishda rivojlantirib bormoqdamiz.
Ayni paytda $5 milliard ortiq sarmoya kiritilgan Markaziy Osiyodagi eng yirik ma’lumotlar markazi qurilishi davom etmoqda. Bu qayta tiklanadigan energiya hisobiga 85% ishlaydigan birinchi Contact Green ma’lumotlar markazidir. U Toshkentda, IT Park Uzbekistan hududida qurilmoqda. O‘zbekiston bo‘ylab yana beshta ma’lumotlar markazini ishga tushirish rejalashtirilgan.
Eng yorqin voqealardan biri FlexSoft startapi bo‘ldi, u atigi bir necha kun oldin $1 million miqdorida sarmoya jalb qildi. Kompaniya mikromoliyalash sohasida faoliyat yuritadi va qiziqarli texnologik yechim taklif etadi.
Shuningdek, sun’iy intellekt bilan ishlaydigan loyihalar — Unitlab va Tass Vision’ni ham ta’kidlash joiz, ikkalasi ham faol rivojlanmoqda va allaqachon xalqaro maydonlarda e’tirof etilgan. Yana bir istiqbolli startap — Datatruck logistika sohasida ishlaydi va AQSH bozoriga chiqmoqda.
IT Park Uzbekistan infratuzilmasini rivojlantirish va hududiy kengayishi
O‘zbekistonning afzalliklaridan biri IT sohasining nafaqat poytaxtda, balki butun mamlakatda rivojlanayotganidir. Bugungi kunda IT Park Uzbekistan har bir viloyatda bittadan bo‘lgan 14 ta filialga ega. Har bir filial mahalliy ekotizimni rivojlantirish uchun mas’uldir. Bu joziba markazi bo‘lib, u yerda hamjamiyat shakllanadi, loyihalar ishga tushiriladi va tarmoqlashuv uchun imkoniyatlar yaratiladi.
IT Park Uzbekistan, shuningdek, xorijda — Germaniya, Koreya, Saudiya Arabistoni, AQSH, Yaponiya va yaqinda Shanxayda ochilgan markazda ham faoliyat yuritmoqda. Ushbu vakolatxonalar O‘zbekiston IT-yechimlari marketpleysi vazifasini bajaradi: ular mijozlar bilan aloqa o‘rnatadi, mahalliy kompaniyalarni targ‘ib qiladi, O‘zbekistonga buyurtmalar kelishiga va ofislar ochilishiga ko‘maklashadi. Bu shunchaki vakolatxonalar emas — bu O‘zbekiston va jahon bozori o‘rtasidagi ko‘prik bo‘lib, mamlakat va mintaqaning texnologiya sohasidagi mavqeini mustahkamlaydi.
O‘tgan yili IT Park Astana Hub bilan birlashib, Markaziy Osiyo Innovatsiya Markazi tashabbusini ishga tushirdi. Endi mintaqa startaplari Markaziy Osiyoni yagona texnologik makon sifatida namoyon etmoqda. Ishtirokchilar allaqachon TechCrunch Disrupt dan tortib Web Summit Qatar gacha bo‘lgan eng yirik xalqaro IT tadbirlarida qatnashib ulgurdilar.
Markaziy Osiyo — bu 80 milliondan ortiq aholi, ularning yarmi O‘zbekiston fuqarolaridir. O‘rtacha yosh — taxminan 29 yosh, bu esa mintaqani IT sohasini rivojlantirish uchun ayniqsa istiqbolli qiladi. Biroq xorijda u haqida hali ham kam ma’lumot bor — aynan shuning uchun mintaqani Buyuk Ipak yo‘lining boy merosiga ega Sharq va G‘arb o‘rtasidagi ko‘prik sifatida tasvirlab, yagona «Markaziy Osiyo» brendini ilgari surishga qaror qilindi.
Yaqinda IT Park Uzbekistan va Astana Hub rahbarlarining Stenfordga tashrifi mintaqaga bo‘lgan qiziqishni tasdiqladi: mintaqaviy hamkorlik bo‘yicha ma’ruzalarda tinglovchilar Markaziy Osiyo loyihalari haqida allaqachon xabardor ekanliklarini ko‘rsatdi. Natijada, startaplar ta’lim olishi va AQSH bozoriga kirishi mumkin bo‘lgan Amerikaning Alchemist akseleratori bilan hamkorlik yo‘lga qo‘yildi. Shuningdek, MENA bozoriga kirish uchun Dubaydagi dasturga qabul davom etmoqda va Xitoy uchun shunga o‘xshash loyihani ishga tushirishga tayyorgarlik ko‘rilmoqda.
Startaplar va tadbirkorlarga ko‘mak
IT Park Uzbekistan’ning ZERO RISK dasturi — bu O‘zbekiston bozoriga kirishni istagan xorijiy IT-kompaniyalarni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan keng qamrovli tashabbusdir. U birinchi yil davomida mamlakatda biznesni moliyaviy va operatsion xavf-xatarlarsiz boshlash imkonini beradi.
IT Park ofisni qidirish va jihozlashdan tortib, xodimlarni tanlash va ma’muriy masalalarni hal qilishgacha bo‘lgan barcha tashkiliy vazifalarni o‘z zimmasiga oladi. Kompaniya so‘rov yuboradi — masalan, Samarqanddagi ofis va 30 kishidan iborat jamoa — va tayyor infratuzilmani oladi: ish o‘rinlari, asbob-uskunalar, nomzodlarning rezyumelari, suhbatlar o‘tkazish va bank hisobini ochishda yordam.
Agar yil yakunida kompaniya qolishga qaror qilsa, u ijara va boshqa xarajatlarni to‘lashni boshlaydi. Aks holda — hech qanday majburiyatlarsiz bemalol chiqib ketishi mumkin. Bu yechim, ayniqsa, bozorni sarmoyasiz sinovdan o‘tkazmoqchi va mintaqa salohiyatini baholamoqchi bo‘lgan yirik kompaniyalar uchun dolzarbdir.
Biz deyarli barcha davlatlar bilan hamkorlik qilamiz. IT-eksport doirasida bizda beshta asosiy mintaqa ajratilgan: APAC, Yevropa Ittifoqi va Buyuk Britaniya, MENA, Shimoliy Amerika va MDH. Har bir yo‘nalish uchun o‘z mintaqasining o‘ziga xos xususiyatlarini yaxshi biladigan, tegishli tillarni o‘zlashtirgan va mahalliy hamkorlar bilan aloqa o‘rnatadigan alohida jamoalar tuzilgan.
Qiyinchiliklar haqida
Bugungi kundagi asosiy muammo — hududning xorijiy buyurtmachilar va investorlar o‘rtasida tanilish darajasining pastligi.
Agar Hindiston yoki Filippin haqida hamma IT-autsorsing markazlari sifatida aniq tasavvurga ega bo‘lsa, O‘zbekiston, Qozog‘iston yoki Qirg‘iziston haqida ko‘pchilik deyarli hech narsa bilmaydi. Mintaqaning hali shakllangan imiji yo‘q va ko‘pincha stereotiplar ustunlik qiladi.
Hozirgi paytda bizning asosiy vazifamiz — mintaqaning taniqliligini oshirish. Qozog‘iston bilan birgalikda Markaziy Osiyoni yagona IT yo‘nalishi sifatida ilgari suramiz. Xalqaro ko‘rgazmalarda biz butun mintaqani: 80 million aholi, mingdan ortiq startaplar va jadal rivojlanayotgan infratuzilmani namoyish etamiz.
Rejalar
Kelgusi oyda O‘zbekistonda IT-ekotizimni rivojlantirish va mintaqani ilgari surishga qaratilgan muhim xalqaro tadbirlar bo‘lib o‘tadi.
24-iyul kuni APAC mintaqasidagi kompaniyalar va investorlar uchun Global Business Services Forum, GBSF, konferensiyasi o‘tkaziladi. Ishtirokchilarga O‘zbekiston va Markaziy Osiyoning imkoniyatlari, muvaffaqiyatli misollar va bozorga kirish yo‘llari taqdim etiladi.
Sentabr oyi oxirida mamlakatdagi eng yirik yillik texnologik tadbir — ICT Week Uzbekistan tashkil etiladi. Dasturda konferensiyalar, sammitlar, 20 ta mamlakat kompaniyalari ishtirokidagi ko‘rgazma va ilk bor Web Summit Spotlight’ning mahalliy versiyasi o‘rin olgan.
Bundan tashqari, quyidagi mavzuli tadbirlar rejalashtirilgan: ayol tadbirkorlar uchun Tumaris Tech loyihasi, o‘yin ishlab chiqarish bo‘yicha konferensiya, hamda sun’iy intellekt va IT-ta’limga bag‘ishlangan anjuman.
O‘yin ishlab chiqarish va ijodiy sohalarni alohida ta’kidlash lozim. O‘tgan yili O‘zbekistonda «Kreativ iqtisodiyot to‘g‘risida»gi qonun qabul qilindi. Bu qonun tufayli IT Park rezidentlari faoliyat turlarini kengaytirdik. Endi ular safiga dizayn va animatsiyadan tortib 3D modellar va CGI grafikasigacha bo‘lgan ijodiy xizmatlarni eksport qiluvchi kompaniyalar ham qo‘shilishi mumkin.
O‘zbekiston startap ekotizimini rivojlantirish va innovatsion IT-mahsulotlarni eksport qilishga alohida e’tibor qaratmoqda. Ayniqsa, yosh tadbirkorlarning qisqa vaqt ichida g‘oyalarni o‘nlab ish o‘rinlari yaratadigan kompaniyalarga aylantirishi juda ilhomlantiradi. Rivojlanish sur’ati hayratlanarli: startaplar sonining o‘sishi, mutaxassislar malakasining oshishi va xalqaro tashkilotlar tomonidan e’tirof etilishi buning yaqqol dalilidir.
Muvaffaqiyatning asosiy omili davlat tomonidan ko‘rsatilgan qo‘llab-quvvatlash bo‘ldi. Mamlakatning geografik jihatdan ikki tomonlama quruqlikka o‘ralganligini hisobga olgan holda, O‘zbekiston bilim va raqamli yechimlarni eksport qilish strategiyasini tanladi. Buning natijasida so‘nggi yillarda IT Park Uzbekistondagi xorijiy rezidentlar soni 17 tadan 750 dan ortiqqa, IT-xizmatlar eksporti esa $40 million — $900 million o‘sdi.
IT Parkda to‘liq ekotizim yaratilgan: inkubatorlar, akseleratorlar, startap-studiyalar, Plug and Play kabi xalqaro dasturlar bilan hamkorliklar mavjud. Talabalar minimal ishlaydigan mahsulotni, MVP, yaratishlari, mentorlar bilan ishlashlari va global bozorlarga chiqishlari mumkin. Bularning barchasi yangi texnologik kompaniyalar uchun barqaror o‘sish pog‘onasini shakllantiradi.
IT Park Uzbekistan ekotizimi — bu bitta tashkilot emas, balki yagona brend ostida birlashgan kompaniyalar guruhi hisoblanadi. IT Park Uzbekistan tarkibiga quyidagilar kiradi:
IT Park University — EPAM Systems bilan hamkorlikda tashkil etilgan bo‘lib, bo‘lajak IT-mutaxassislarini tayyorlaydi. Bu yil birinchi bitiruvchilar o‘qishni tugatmoqda.
IT Park Ventures — startaplarga sarmoya kiritadigan va mentorlik yordamini ko‘rsatadigan venchur fondi.
IT Park Capital — IT-kompaniyalar va o‘quv markazlariga subsidiyalar ajratish bilan shug‘ullanadi, hududlarda filiallar ochishga ko‘maklashadi.
Data Centre — qurilayotgan ma’lumotlarni qayta ishlash markazi.
Enterprise Uzbekistan — ingliz huquqi asosidagi tartibga soluvchi tajriba maydonchasi va investorlar uchun raqamli bankka ega bo‘lgan kelajakdagi xalqaro raqamli texnologiyalar markazi. Loyiha Irlandiya va BAA tajribasiga asoslangan bo‘lib, joriy yilda ishga tushirilishi rejalashtirilgan.
Hujjatlarni tez yetkazib berish uchun O‘zbekistondagi 10 ta kuryerlik xizmati
O‘zbekistonda xalqaro va mahalliy logistika operatorlari faol ish olib bormoqda. Ular hujjatlarni kuryerlik orqali yetkazib berishdan tortib ko‘p turli xalqaro tashuvlargacha bo‘lgan keng ko‘lamli xizmatlarni taklif etadi.
Aramex
165 dan ortiq mamlakatda faoliyat yurituvchi xalqaro logistika kompaniyasi. O‘zbekistonda uning vakolatxonasi IZZ Express nomi ostida ishlaydi. Kompaniya ekspress-xizmatlarning to‘liq turini taqdim etadi: hujjatlar, jo‘natmalar va tovarlarni ham mamlakat ichida, ham xorijga yetkazib beradi. Jo‘natish «eshikdan eshikkacha» tamoyili asosida amalga oshiriladi.
BTS Express Cargo Servis
O‘zbekistonning 20 yildan ortiq faoliyat yuritayotgan eng ishonchli logistika kompaniyalaridan biri. BTS tarmog‘i butun mamlakat bo‘ylab 300 dan ortiq filialga ega, bu esa Toshkent shahri va viloyatlarga tezkor yetkazib berish uchun qulay imkoniyat yaratadi. Kompaniya jo‘natmalarni mamlakat ichida 24 soat ichida yetkazib beradi, shuningdek, xalqaro yetkazib berish xizmatlarini ham ko‘rsatadi. BTS jami 89 mamlakatga xizmat ko‘rsatadi.
Express Mail Universal
Hujjatlar va jo‘natmalarni xalqaro va ichki yetkazib berishga ixtisoslashgan kuryerlik xizmati. Kompaniya 2016-yildan beri faoliyat yuritib, 165 mamlakatga jo‘natmalarni yetkazib beradi. Rossiya, Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Tojikistonga yetkazib berish uchun arzonlashtirilgan tariflarni, shuningdek, fulfilment va kargo xizmatlarini taklif etadi.
SpacExpress
SpacExpress — ko‘p turli tashuvlar sohasida faoliyat yurituvchi xalqaro logistika operatori. Kompaniya logistika xizmatlarining to‘liq majmuasini taqdim etadi: mijozdan yukni qabul qilish, omborda jamlash, bojxona rasmiylashtiruvi, sug‘urtalash, qo‘riqlash va belgilangan mamlakatga yetkazib berish.
E‑LOGISTIC
Besh yildan ortiq tajribaga ega logistika kompaniyasi xizmatlarning to‘liq turini taqdim etadi: barcha transport turlari bilan xalqaro va ichki tashishlar, bojxona rasmiylashtiruvi, maslahat berish va ombor logistikasi. U har qanday hajm va murakkablikdagi yuklar bilan ishlaydi, Rossiya, Xitoy, Turkiya, Eron va boshqa mamlakatlar orqali yo‘nalishlarga xizmat ko‘rsatib, O‘zbekiston va undan tashqaridagi biznes uchun ishonchli yechimlarni taklif etadi.
Benma
Shaxsiy yondashuvga ega transport-ekspeditorlik xizmatlari. Benma Logistics — xalqaro yuk tashishga, mijozlarga moslashuvchan yechimlar taklif etishga va tafsilotlarga e’tibor qaratishga ixtisoslashgan o‘zbek kompaniyasi. Kichik va o‘rta biznes hamkorligi uchun qulay.
Buraq Logistics
O‘zbekistonlik logistika kompaniyasi xalqaro va ichki yuk tashish, bojxona rasmiylashtiruvi va yuklarni qayta ishlash bo‘yicha xizmatlar ko‘rsatadi. Yevropa, Xitoy, Turkiya, Eron va MDHdagi hamkor omborlar tarmog‘i tufayli kompaniya barcha transport turlari orqali yetkazib berishni tashkil etadi va mijozlarga logistikani optimallashtirishda yordam beradi.
Ardena Transport
Bosh ofisi Rigada, vakolatxonasi Toshkentda joylashgan xalqaro logistika kompaniyasi 2011-yildan buyon faoliyat yuritib, yuklarni «eshikdan eshikkacha» yetkazib berishga ixtisoslashgan. Kompaniya barcha transport turlarida tashishni tashkil etadi, omborda saqlash, bojxona rasmiylashtiruvi va logistika kuzatuvi xizmatlarini ko‘rsatadi.
High Speed Logistics
Toshkentdagi 20 yillik tajribaga ega transport-ekspeditorlik kompaniyasi barcha transport turlarida xalqaro va ko‘p turli yuk tashishga ixtisoslashgan. MDH, Yevropa, Xitoy, BAA, Osiyo va Yaqin Sharq mamlakatlari bo‘ylab yetkazib berishni tashkil etadi, ishonchli xizmat, qulay tariflar va tezkor logistikani taklif qiladi.
Arrow Green Logistics
Toshkentlik transport kompaniyasi 2016-yildan buyon xalqaro va ichki yuk tashuvlari bilan shug‘ullanadi. Kompaniya o‘z avtoparkiga, GPS kuzatuv tizimiga ega bo‘lib, ko‘p turli logistika, sug‘urtalash va bojxona rasmiylashtiruvi xizmatlarini taqdim etadi. Buyurtmalar onlayn va telefon orqali qabul qilinadi.